Hatırlıyor Musunuz?

1936-1984 yıllarında devlet eliyle kurulan ve kapatılana kadar Türkiye’nin kağıt üretiminin yarısından fazlasını karşılayan SEKA Kağıt Fabrikaları, 1997’de özelleştirme kapsamına alınmış ve fabrikaların tamamı 2000-2008 yılları arasında satılmıştı. Danıştay 13. Dairesi, ‘’Balıkesir SEKA Kağıt Fabrikası bu rakamlarla özelleştirilemez. Kamuya iade edilmelidir.’’ diyerek satışı iptal ettiyse de 9 yıl sonra, AKP hükümetinin yaptığı yasal düzenleme ile “Özelleştirme ihaleleri konusunda yargının verdiği kararlarda son sözü bakanlar kurulunun söylemesi” kabul edilmiş ve satış gerçekleşmişti. İzmit SEKA Kağıt Fabrikası ise 2005 yılında kapatılıp belediyeye verilmişti. Büyükşehir Belediyesi, burada bir kent parkı inşa edip eski fabrika binalarını film platosu, bilim merkezi ve Kağıt Müzesi hâline getirmişti.

Bugün Ne Durumda?

1993 itibarıyla Türkiye’de 21 özel sektör kağıt fabrikası vardı ve 11 SEKA fabrikası üretiminin yarısını sağlıyordu. Ancak günümüzde, ülkede sadece birkaçı faal durumdadır. Kağıttan mürekkebe ve matbaa materyallerine kadar kitap üretimi için gereken her şeyi dövizle dışardan satın alan yayıncılık sektörü, kur farkı dolayısıyla zor durumda. Üstelik telif ücretlerinin dövizle alınması dolayısıyla yerli yayınların yanında çeviri kitaplarında fiyatlarında ciddi bir artış söz konusu. Kitap fiyatlarının artmasıyla birlikte vatandaşın kitaba erişimi de giderek zorlaşıyor. Bu durum, yalnızca kültür sanat okurlarını değil hem yayınevlerini ve gazeteleri hem sınavlara hazırlananları hem de özel eğitim kurumlarını zor durumda bırakıyor. TÜİK tarafından 2023 yılında yayınlanan “Yaşam Kalitesi Modülü 2022” araştırmasına göre her dört kişiden üçü kitap okumuyor. Öte yandan Eurostat verilerine göre de Türkiye, Avrupa’da Romanya’nın ardından en az kitap okuyan ikinci ülke olarak öne çıkıyor. Kitap okuyan kesimin oranı %30 olarak tahmin ediliyor. Yapılan araştırmalara göre; düşük gelirli ailelerin çocukları, orta ve yüksek gelirli ailelere kıyasla %30 daha az oranda kitap temin edebiliyor. Bu durum, özellikle eğitim kitaplarına erişimde ciddi bir uçurum yaratıyor. Uzmanlar, kitap fiyatlarının yükselmesinin sadece bireysel eğitim ve gelişimi değil, aynı zamanda toplumun genel kültürel yapısını da olumsuz etkilediğini belirtiyor.

Kaynakça

1. Anadolu Ekspres,
2. Paraanaliz,
3. Sözcü,
4. Bianet,
5. BBC